Truus van Lier (1921-1943)

Truus van Lier (1921-1943)

Verzetsheldin en het buurmeisje van Truus Schröder van het Rietveld Schröderhuis.

Dit huis is tegenwoordig het ticket office van het Rietveld Schröderhuis. Op de ruiten van het huis, zitten grote gele stickers met informatie, daarboven staat de tekst: 'Rietveld Schröderhuis'.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog begeleidde Truus van Lier Joden naar onderduikadressen. Ze bracht berichten en wapens rond en infiltreerde bij de NSB en de Wehrmacht in Amersfoort. Al snel raakte ze betrokken bij het gewapende verzet, met alle gevolgen van dien.

En dat allemaal door Truus van Lier, het buurmeisje van Truus Schröder, in het huis naast het beroemde Rietveld Schröderhuis.

Truus Schröder noemde haar buurmeisje Truus van Lier ‘het meisje met de vergeet me niet ogen’. 

Ze typeerde haar als ‘een bijdehand zusje, net als hun moeder’. 

Foto van de museumwinkel met brede lage rode kast waar Rietveldsouvenirs op uitgestald staan.

De familie Van Lier woonde in de Prins Hendriklaan 48, in het huis waar nu het ticket office van het Rietveld Schröderhuis is gevestigd.

In haar oude woning haal je nu een entreebewijs of ontmoet je de gids. Waar haar eettafel stond, staat nu een grote rode balie.


De ouders van Truus van Lier, Willem en Derkje, trouwden in 1917.

In september 1921 gingen ze aan de Prins Hendriklaan 48 wonen. Truus was net vijf maanden oud, haar oudere zus Wilhelmina was drieënhalf.

Ze staan op een grindpad. Derkje kijkt naar Willem met een glimlach. Willem kijkt neutraal in de camera. Ze dragen nette kleding. 

Truus’ moeder werkte als chemicus bij de universiteit Utrecht, een vooruitstrevende positie voor vrouwen in die tijd.

De vader van Truus was advocaat en kwam uit een welgestelde, Joodse familie.

Grootvader Lambertus van Lier was een van de oprichters van de Utrechtsche Hypotheekbank, gevestigd aan Drift 17.

Foto: privébezit

Truus ging naar de lagere school aan de Mecklenburglaan, de Koningin Wilhelminaschool.

Ze hockeyde en zong in een kerkkoor. Op deze foto zie je rechts Truus van Lier, links haar oudere zus Wilhelmina.


Truus’ oudere zus zou later aan Truus Schröder hebben verteld:

‘Dat ze hier toch zo’n plezier gehad had. Heerlijk gespeeld, en alles mocht hier. Thuis mocht er niks en hier mocht alles. Toneelspelen, en zo de trap op en daar de trap af rennen, van alles hebben ze hier beleefd.’ 


Haar gymnasiumdiploma behaalde Truus van Lier aan het Christelijk Lyceum in Zeist. De Tweede Wereldoorlog was toen net uitgebroken.

Deze foto is waarschijnlijk op die school gemaakt, tegen de buitenmuur van het schoolgebouw.


Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Op 14 mei werd Rotterdam gebombardeerd en toen de Duitsers dreigden ook Utrecht te verwoesten, gaf Nederland zich over aan de vijand.

In die eerste oorlogsmaanden schreef Truus van Lier zich in als rechtenstudent aan de Universiteit Utrecht. Niet zonder reden.

De familie Van Lier was goed op de hoogte van de benarde situatie van de Joden in Duitsland. Truus’ oudere nicht Trui van Lier zei:

“Ik wist al voordat de oorlog uitbrak hoe erg de Joden werden aangepakt door de Duitsers. Al die mensen die niks deden… Mensen dachten dat de Duitsers keurige mensen waren.” 

Trui staat voorovergebogen naar één van de kinderen die in de camera kijkt. Rechts op de foto staat Jet met een kinderwagen. 

Foto: Het Utrecht Archief. True (links) en Jet (rechts) met enkele kinderen bij Kindjeshaven.


Truus’ oudere nicht Trui van Lier (1914 – 2002) vestigde vlakbij het huis van Truus de crèche Kindjeshaven, aan de Prins Hendriklaan 4.

Door opvang van Joodse kinderen wist Trui van Lier samen met Jet Berdenis van Berlekom ongeveer 150 Joodse kinderen te redden.


Ook Truus van Lier kwam in verzet, maar anders dan haar nicht ging zij het gewapende verzet in.

Truus was lid van het literaire ondergrondse blad Lichting. Ze bracht illegale kranten, berichten en wapens rond. Bovendien begeleidde de jonge rechtenstudente Joden naar onderduikadressen. Truus infiltreerde ook bij de NSB en de Wehrmacht in Amersfoort.


Dit was het ouderlijk huis van Truus van Lier. 

Foto: Rietveld Schröder Archief


Truus van Lier raakte betrokken bij de Amsterdamse verzetsgroep CS-6. De leden van CS-6 richtten zich op spionage, sabotage en liquidaties.

Truus was bereid om tot het uiterste te gaan om de Duitse overheersers weg te krijgen. Ook in haar woonhuis aan de Prins Hendriklaan 48 werden vergaderingen van CS-6 gehouden.


Op 3 september 1943 schoot Truus van Lier, vlakbij het Willemsplantsoen in Utrecht, de hoofdcommissaris van politie Gerard Kerlen dood.

Hij was een NSB’er die op het punt stond groep Joodse mensen en verzetslieden te laten oppakken.

Hij zit aan tafel, een pen in zijn hand boven een document. Hij kijkt met strenge/neutrale blik, recht in de camera. 

Foto: Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/A.Ph. de Keijzer


Na haar aanslag dook Truus in Haarlem onder.

Intussen loofde SS-er Willy Lages 10.000 gulden uit aan degene die de gouden tip had over de daderes, ‘een ongeveer 20-jarige wielrijdster’ in een ‘grijsgeruiten mantel’.


Een paar dagen later werd Truus verraden door een vrouw die eerder ook bij de verzetsgroep CS-6 zat, maar inmiddels door de Duitsers was gedwongen om voor hen te spioneren, en verzetsleden te verraden.

Op 14 september 1943 werd Truus van Lier gearresteerd en opgesloten in de gevangenis aan de Amstelveenseweg in Amsterdam.

Heb je gehoord wat er met ons buurmeisje is gebeurd?, schreef Truus Schröder in een van haar brieven na afloop van de Tweede Wereldoorlog.


‘Wie inlichtingen of gegevens kan verschaffen over mijn Dochter: Geertruida (Truus) van Lier, gearresteerd in Sept. 1943 als daderes van de moord op den politiepres. Kerlen te Utrecht, gevangen gezeten a.d. Amstelveenscheweg, Amsterdam, verzoek ik vriendelijk mij te berichten. Mr. W. A. P. van Lier, Emmalaan 35, Utrecht. Sedert half Oct. werd niets van haar vernomen.' 

Advertentie in Het Parool, 11 juli 1945.


De vader van Truus was na de oorlog op zoek naar zijn dochter.

Hij wist niet wat er met haar gebeurd was en plaatste in verschillende kranten deze advertentie.

Advertentie in Het Parool, 11 juli 1945.


Pas in juli 1946 kreeg de vader van Truus de officiële bevestiging dat zijn dochter in concentratiekamp Sachsenhausen was gefusilleerd.

Hedendaagse foto van het toegangshek van concentratiekamp Sachsenhausen. Op het zwarte metalen hek staat de tekst ‘Arbeit macht frei’. 

Foto: Toegangshek Sachsenhausen, door János Balázs via Wikimedia Commons


Samen met twee andere vrouwen, Reina Prinsen Geerligs en Nel Hissink, was Truus van Lier op 27 oktober 1943 geëxecuteerd.

Getuigen verklaarden dat de drie vrouwen zingend en met opgeheven hoofd naar het vuurpeloton zouden zijn gelopen.

Foto: Het Utrechts Archief

Slechts weinig vrouwen gingen het gewapende verzet in: daarmee is het verhaal van Truus van Lier een bijzonder verzetsverhaal.

Veel mensen kennen Hannie Schaft door het boek van Theun de Vries uit 1956 en de film uit 1981. Maar Truus van Lier pleegde haar aanslag op Kerlen al voordat Hannie Schaft haar wapens trok. Voor het meisje met het rode haar, was er ook al ‘het meisje met de vergeet me niet ogen’.


Foto van de Singel met op de kade gele tulpen die de naam Truus vormen.

Foto: Renger de Bruin


Sinds 2004 wordt Truus van Lier geëerd met een narcissenmonument. Elk jaar rond april bloeien in gele letters haar naam langs de Singel, in de buurt van het Willemsplantsoen waar Truus de NSB-politiecommissaris Gerard Kerlen doodschoot.

En in 2022 is daar in het plantsoen een monument voor Truus van Lier geplaatst, gemaakt door Joyce Overheul.

Dit beeldverhaal is geschreven door Jessica van Geel. Zij schreef ook het boek Truus van Lier. het leven van een verzetsvrouw (2022). Foto: Wessel Spoelder

Ook het Centraal Museum wil Truus van Lier herdenken. Daarom is er op haar honderdste geboortedag, 22 april 2021, een plaquette voor het ticketoffice van het Rietveld Schroderhuis onthuld.

Een bezoeker aan het werelderfgoedhuis van Gerrit Rietveld en Truus Schröder kan zo zien dat er naast het beroemde De Stijl-huis zich ook een ander bijzonder leven heeft afgespeeld.


Het huis met eigen ogen bekijken?